Jesienne spotkanie TEGOVA odbyło się w dniach 2-4 października 2025 r. w Salonikach. W czwartek miało miejsce posiedzenie Zarządu TEGOVA. Organizatorem było Stowarzyszenie Greckich Rzeczoznawców Majątkowych (AVAG). W piątek odbyła się konferencja, która zgromadziła czołowych ekspertów z Europy i świata. Omówili oni najważniejsze wyzwania i trendy w wycenie nieruchomości, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ESG (środowiskowych, społecznych i zarządczych) oraz integracji tych kwestii w nowoczesnych standardach wyceny. Wydarzenie otworzył Przewodniczący Zarządu TEGOVA, Paulo Barros Trindade REV, REV-BV. 

Organizator konferencji, Stowarzyszenie Greckich Rzeczoznawców Majątkowych, zostało założone w 2009 roku w celu reprezentowania profesjonalnych rzeczoznawców majątkowych i ekspertów dokonujących wycen dla podmiotów sektora publicznego i prywatnego. W TEGOVA reprezentowane jest przez Antigoni Dounavi REV, Prezes AVAG oraz Konstantinosa P. Pallisa MEng DEA REV REV-PME, odpowiedzialnego za relacje z TEGOVA. Członkami założycielami (96 rzeczoznawców) byli przede wszystkim  pracownicy największych greckich banków oraz osoby pracujące na własny rachunek, współpracujące również z największymi greckimi bankami. Obecnie Stowarzyszenie zrzesza ponad 1891 członków, co stanowi zdecydowaną większość greckich rzeczoznawców majątkowych. Główne działania obejmują podnoszenie kwalifikacji rzeczoznawców, promowanie i rozwój zawodu, tłumaczenie EVS na język grecki i opracowywanie krajowych standardów wyceny zgodnie z EVS, opracowanie i stosowanie kodeksu postępowania, a także utworzenie profesjonalnej jednostki certyfikującej rzeczoznawców majątkowych, uznawanej przez odpowiednie organizacje w Europie i na świecie (AVAG przyznaje status REV swoim członkom), współpraca z podobnymi organami krajowymi lub międzynarodowymi.

Konferencję otworzyła i moderowała Antigoni Dounavi REV, Prezes AVAG. W programie znalazły się następujące wystąpienia:
1. Prof. Giannis Maniatis (eurodeputowany, były Minister Środowiska, Energii i Zmian Klimatu) omówił ścieżkę Europy do zrównoważonego rozwoju oraz kluczowe wyzwania regulacyjne dotyczące ESG.
2. José Caetano Soares de Oliveira, Dyrektor Działu Wyceny w Millennium bcp Bank w Portugalii, przedstawił oczekiwania banków wobec rzeczoznawców w zakresie raportowania ESG. Przedstawiciel banku skupił się na rosnącej presji regulacyjnej ze strony instytucji europejskich i banków w zakresie integracji czynników klimatycznych i ESG w wycenie nieruchomości. Omówił metody dostosowywania wycen do ryzyk fizycznych i przejściowych związanych z kryzysem klimatycznym, w tym wymagania dotyczące certyfikatów energetycznych (EPC), map zagrożeń oraz scenariuszy klimatycznych NGFS (Network for Greening the Financial System – Sieć na rzecz Ekologizacji Systemu Finansowego). Przedstawił konkretne przykłady wpływu tych czynników na wartość i ryzyko portfeli nieruchomości oraz narzędzia, jakie portugalski Bank udostępnia rzeczoznawcom majątkowym. 
3. Paulo Barros Trindade REV REV-BV podzielił się osobistym doświadczeniem w zakresie raportowania ESG w wycenach nieruchomości w kontekście rynku hipotecznego i regulacji bankowych. Prezydent TEGOVA przedstawił dwie perspektywy: rynkową, uwzględniającą już niektóre czynniki ESG wpływające na wartość, oraz regulacyjną – wymagania dla celów zgodności bankowej. Omówił trudności, takie jak braki danych, rozbieżności regulacyjne i konieczność adaptacji metodologii wyceny.

Pierwszą część konferencji podsumowano w panelu dyskusyjnym dotyczącym oczekiwań organów nadzoru bankowego oraz banków wobec rzeczoznawców w aspekcie ESG, z udziałem m.in. Theodorosa Mitrakosa (Zastępca Gubernatora Banku Grecji), dyrektora Dimitriosa Kokovinosa z Alpha Bank oraz Antonisa Antoniadisa, dyrektora ds. nieruchomości w Piraeus Bank.

Po przerwie wystąpił niecierpliwie wyczekiwany Michael MacBrien, doradca TEGOVA i redaktor European Valuer Journal. Zaprezentował on kwestie legislacyjne UE dotyczące ESG, ze szczególnym uwzględnieniem prawa wpływającego na wycenę nieruchomości. Prezentacja dotyczyła unijnego prawa dotyczącego Zielonego Ładu (The European Green Deal), w tym przepisów regulujących efektywność energetyczną budynków oraz wymogów raportowania i nadzoru bankowego związanych z ESG. Michael MacBrien przedstawił aktualne wyzwania legislacyjne, szczególnie w obszarze energii i środowiska, a także wpływ tych regulacji na praktykę wyceny nieruchomości. Zwrócił uwagę na konieczność uwzględniania w wycenie ryzyk klimatycznych, takich jak powodzie czy zagrożenia sejsmiczne.

Następnie odbył się drugi panel dyskusyjny, poświęcony praktykom wyceny w kontekście ESG z udziałem ekspertów Mariosa Margelosa (REInvest Group), Dimitrisa Kokovinosa, José Caetano Soares de Oliveiry oraz Michaela MacBriena, moderowany przez Konstantinosa Pallisa REV REV-BV, Wiceprezesa i Skarbnika TEGOVA.

Saloniki to drugie pod względem wielkości miasto w Grecji i stolica regionu Macedonii Środkowej. Zostało założone w 315 roku p.n.e. przez króla Kasandra Macedońskiego i nazwane na cześć jego żony, siostry Aleksandra Wielkiego. Miasto szczyci się nieprzerwaną historią liczącą ponad 2300 lat, przez wieki stanowiło skrzyżowanie cywilizacji, kultur i religii. Jako główna metropolia w okresie rzymskim, bizantyjskim i osmańskim, Saloniki były ważnym ośrodkiem administracyjnym, handlowym i kulturalnym. W okresie bizantyjskim były uważane za drugie co do wielkości miasto imperium po Konstantynopolu. Jego wielokulturowy charakter ukształtowały wpływy greckie, rzymskie, żydowskie, słowiańskie i osmańskie – wszystkie nadal widoczne w architekturze, kuchni i tradycjach. Dziś Saloniki to tętniące życiem, nowoczesne miasto z populacją ponad miliona mieszkańców w obszarze metropolitalnym. Jest kluczowym portem na Morzu Egejskim, ważnym węzłem komunikacyjnym i ośrodkiem akademickim z Uniwersytetem Arystotelesa – największym w Grecji i na Bałkanach. 

Wybór Salonik na miejsce konferencji był znakomitym odniesieniem do miejsca narodzin pojęcia wartości, proporcji i sprawiedliwej wymiany — fundamentów, na których później powstały współczesne systemy wyceny. Starożytni Grecy zajmowali się pojęciem wartości. Arystoteles pisał o sprawiedliwej cenie – idei równowagi między wartością a zapłatą, Platon mówił o „mierze rzeczy”, czyli harmonii między użytecznością, pięknem i proporcją — pojęciach, które dziś przekłada się na użyteczność ekonomiczną, estetykę i funkcjonalność nieruchomości. W starożytnej Grecji powstawały systemy katastralne – rejestry ziemskie, używane m.in. do opodatkowania gruntów i majątków. Pitagoras wierzył, że wszystko można wyrazić liczbą i proporcją, co bezpośrednio łączy się z podstawami analizy przestrzennej i metodami wyceny stosowanymi przez rzeczoznawców majątkowych. Uczestnicy konferencji zwiedzili Muzeum Archeologiczne w Salonikach, mogąc zapoznać się z bogatą historią Macedonii od czasów prehistorycznych po czasy rzymskie. Jednym z ciekawszych eksponatów była kamienna tablica z IV w. pne – starożytny akt notarialny – stawiana w granicy nieruchomości. Eksponowanie treści umów sprzedaży nieruchomości powodowało transparentność rynku oraz było formą rejestrowania informacji o nieruchomościach.  

Następnego dnia, podczas Walnego Zgromadzenie TEGOVA, podjęto szereg ważnych decyzji i omówiono bieżące kwestie:
1. zatwierdzono budżet na 2026 rok,
2. Paulo Barros Trindade przedstawił raport z działalności Zarządu TEGOVA, omówił działania na rzecz promocji standardów EVS 2025, wzrostu liczby certyfikowanych rzeczoznawców REV oraz współpracy międzynarodowej. Poinformował o kampaniach, szkoleniach i konferencjach, które odbyły się w ostatnim roku, a także planach na rozwój organizacji i zwiększenie jej rozpoznawalności na europejskim rynku. 
3. Podjęto dyskusję na temat raportowania ESG przez rzeczoznawców majątkowych – ustalono, że banki i inni zleceniodawcy powinni płacić więcej za operat szacunkowy, w którym obowiązkowym elementem jest załącznik ESG, a rolą organizacji zawodowych jest wsparcie członków w uzyskaniu wyższych wynagrodzeń.
4. Omówiono rolę sztucznej inteligencji (AI) w wycenie nieruchomości. Przedstawiono działania zespołu zadaniowego TEGOVA dotyczące monitorowania rozwoju AI, etyki, regulacji oraz potencjału i ryzyk związanych z integracją AI i automatycznych modeli wyceny w praktyce rzeczoznawczej. Zespół został powołany przez Zarząd TEGOVA i będzie współpracował z Komisją Europejskich Standardów Wyceny. 
5. Dyskutowano o dostosowaniu się banków europejskich do wymogów rozporządzenia unijnego CRR. We Włoszech opracowano szczegółowe wytyczne do wyceny ostrożnościowej. W Słowenii wdrożono wycenę nieruchomości zgodną z CRR3 przez rzeczoznawców, którzy dysponują długoterminowymi prognozami sporządzonymi przez naukowców dla różnych sektorów rynku i redukują wartość rynkową do poziomu nieprzekraczającego 110% wartości długoterminowej. W Portugalii połączono CRR i ESG – jeśli rzeczoznawcy nie otrzymają odpowiednich wytycznych od banku, umieszczają w operacie stosowną klauzulę. Podczas ostatniej kontroli nadzorczej w portugalskich bankach nie sprawdzano stosowania CRR3.  W Niemczech banki wciąż opierają się na wartości bankowo-hipotecznej, uznając ją za wystarczająco ostrożną. We Francji rząd nie podjął decyzji w sprawie stosowania CRR3, a banki nie zlecają rzeczoznawcom wyceny wartości ostrożnej. Holenderskie banki całkowicie ignorują CRR3. 
6. Ivars Strautiņš, Przewodniczący Komisji Europejskich Standardów Wyceny Przedsiębiorstw, zaprezentował drugą edycję Standardów (EVS-BV). Opisał zmiany w strukturze standardów, ujednolicenie terminologii, nowe podejścia metodyczne oraz ostatnie aktualizacje, w tym rozdzielenie wartości rynkowej od innych podstaw wyceny. Przedstawił także rozszerzenie wymagań kwalifikacyjnych dla rzeczoznawców i uwzględnienie ESG jako integralnej części wyceny biznesu.
7. Do grona członków przyjęto Radę Narodowego Związku Agronomów i Leśników z Włoch (CONAF) oraz Luksemburski Instytut Wyceny Nieruchomości (ILEI), który był wcześniej członkiem-obserwatorem. 
W konferencji oraz Zgromadzeniu Ogólnym TEGOVA w Salonikach wzięli udział: przedstawiciele PFSRM: Marcin Malmon – członek Zarządu TEGOVA, Krzysztof Grzesik – przewodniczący Komisji Europejskich Standardów Wyceny (EVSB) i Izabela Rącka – członek EVSB. W piątek, przed konferencją, odbyło się także posiedzenie Komisji. Zgodnie z wcześniejszą decyzją Zarządu TEGOVA ustalono, iż formuła Standardów ulegnie zmianie: stabilny będzie zestaw standardów i metodyki wyceny, który TEGOVA będzie wydawała w formie książki co kilka lat, natomiast noty informacyjne oraz inne dokumenty będą aktualizowane w miarę potrzeb i dostępne na stronie internetowej TEGOVA. Ustalono, że w pierwszej kolejności Komisja w nowym składzie podejmie prace nad Standardem EVS1 Wartość rynkowa – kolejne spotkanie odbędzie się w Brukseli 3-4 lutego 2026 r., a pierwszym punktem programu będzie EVS 1 – Wartość rynkowa. Równolegle EVSB pracować będzie nad następującymi dokumentami:  
- EVGN 2 Wycena na potrzeby kredytów hipotecznych – Ostrożnie konserwatywne kryteria wyceny,
- EVGN 4 Wycena nieruchomości rolnych,
- Sztuczna inteligencja (AI) w wycenie nieruchomości,
- Metodyka DCF, która powinna być spójna z zapisami Europejskich Standardów Wyceny Przedsiębiorstw (EVS-BV). 
Kolejne, jesienne spotkanie TEGOVA odbędzie się 21-23 maja w Rydze.  

Przygotowała:
Izabela Rącka