W dniu 19 kwietnia 2013 r. w trakcie 38. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej została uchwalona ustawa o zmia­nie ustaw regulujących wykonywanie niektó­rych zawodów (druki nr 806,  1166 i 1166A), która następnie w dniu 24 kwietnia 2013 roku została przesłana przez Marszałka Sejmu do Marszałka Senatu celem rozpatrzenia jej przez Senat (druk nr 344).

Marszałek Senatu w dniu 24 kwietnia 2013 r. skierował tą ustawę do Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, oraz Komisji Ustawodawczej. Wspólne posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Ustawodawczej w tej sprawie odbyło się w dniu 8 maja 2013 r.

Przed posiedzeniem wspólnym Komisji senackich Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych w dniu 2 maja 2013 roku skierowała do Senatorów RP apel o wniesienie (poparcie) poprawek do ustawy w zakresie deregulacji zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Pismo to zawierało w formie załącznika szczegółową analizę zapisów ustawy w brzmieniu obowiązującym, zmiany przyjęte przez Sejm oraz propozycje poprawek do art. 8 ustawy o zmia­nie ustaw regulujących wykonywanie niektó­rych zawodów (www.pfsrm.pl/node/2217).

Należy przy tym zauważyć, że szereg spotkań z Senatorami RP odbyli zarówno przedstawiciele Federacji (Krzysztof Bratkowski, Robert Dobrzyński, Krzysztof Gabrel), jak i przedstawiciele sfederowanych stowarzyszeń (m.in. Joanna Grzesiak – Bydgoszcz; Celina Hoffman – Kielce; Wiesław Majcher – Wrocław). Spotkania te miały na celu przybliżenie Paniom i Panom Senatorom wątpliwości środowiska związanych z przebiegiem procesu legislacyjnego oraz kształtem przyjętych przez Sejm RP regulacji dotyczących zawodu rzeczoznawcy majątkowego.

W dniu 8 maja 2013 r. we wspólnym posiedzeniu Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, oraz Komisji Ustawodawczej Senatu RP wziął udział Prezydent PFSRM Krzysztof Bratkowski, który w swoim wystąpieniu zaprezentował szereg zastrzeżeń co do wprowadzonych w sejmowej Komisji Nadzwyczajnej rozwiązań deregulacyjnych w zakresie dostępu do zawodu rzeczoznawcy majątkowego.

W trakcie wspólnego posiedzenia senackich Komisji poprawki (w wersji zbliżonej do propozycji PFSRM) do uchwalonej w dniu 19 kwietnia 2013 r. ustawy o zmia­nie ustaw regulujących wykonywanie niektó­rych zawodów wniósł Senator Łukasz Abgarowicz z Platformy Obywatelskiej.

Następnie w dniu 10 maja 2013 roku Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych skierowała do Senatorów RP pismo wskazujące na przykładowe obszary działalności rzeczoznawców majątkowych w kontekście funkcjonowania Państwa Polskiego i jego Obywateli. Podniesione zostały w tym piśmie dodatkowe argumenty przemawiające za tym, że przesłane w dniu 2 maja 2013 r. propozycje poprawek, podtrzymujące konieczność wysokiego poziomu wykształcenia oraz przygotowania praktycznego rzeczoznawców majątkowych, weryfikowanego w ramach działającej przy Ministrze Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej Państwowej Komisji Kwalifikacyjnej mają na celu zabezpieczenie uzasadnionych interesów wielu podmiotów publicznych oraz Obywateli RP. W piśmie tym jednoznacznie wykazano, że tylko przykładowo w nim wymienione obszary działalności rzeczoznawców majątkowych wymagają interdyscyplinarnej wiedzy z wielu dziedzin, dojrzałości życiowej, emocjonalnej i zawodowej. Podniesiono, że czynności, w których uczestniczy rzeczoznawca majątkowy objęte są tajemnicą zawodową. Jednocześnie przypomniano, że w wyroku z dnia 2 grudnia 2002 roku (sygn. akt SK 20/01) Trybunał Konstytucyjny stwierdził między innymi:

„W interesie publicznym leży, aby osoby wykonujące działalność w zakresie szacowania nieruchomości legitymowały się umiejętnościami koniecznymi do prawidłowego wykonywania operatów szacunkowych. Rzeczoznawca majątkowy dokonuje bowiem wyceny nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które są następnie przedmiotem obrotu. W związku z powyższym istotne jest, aby rzeczoznawca majątkowy posiadał bardzo dużą wiedzę merytoryczną oraz umiejętności w zakresie szacowania nieruchomości”

„Ustanowione przez ustawodawcę warunki mają na celu zapewnienie takiego poziomu świadczonych usług jaki jest wymagany od osób zaufania publicznego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego przyjęta regulacja jest proporcjonalna do celu, jakim jest zagwarantowanie odpowiedniej jakości wykonywania zawodu rzeczoznawcy majątkowego i ochrony interesu podmiotów korzystających z usług świadczonych w ramach tego zawodu”

„Od rzeczoznawców wymagana jest wszechstronna wiedza z wielu dziedzin nauki, a więc z prawa, ekonomii, budownictwa, maszynoznawstwa, geodezji i matematyki oraz posiadanie dużej dojrzałości życiowej i obywatelskiej, dającej oprócz wiedzy podstawę do wnikliwej oceny stosunków majątkowych w różnych układach faktycznych i prawnych, z czym łączy się obowiązek bezstronności, uczciwości i odpowiedzialności”.

W dniu 14 maja 2013 roku na wspólnym posiedzeniu Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, oraz Komisji Ustawodawczej Senatu RP (bez udziału gości) stanowiącym kontynuację posiedzenia z dnia 8 maja 2013 roku dotyczącym rozpatrzenia ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów poprawki wniesione przez Senatora Łukasza Abgarowicza nie znalazły większości wśród Członków tych Komisji.

W dniu 15 maja 2013 roku w trakcie pierwszego dnia posiedzenia Senatu podniesiona została kwestia regulacji dotyczących zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Przykładem może być wystąpienie Senatora Tadeusza Arłukowicza z Platformy Obywatelskiej, który stwierdził między innymi: „Panie Przewodniczący, Panie Senatorze – do pana się zwracam z pytaniem w następującej kwestii. Otóż minister transportu, budownictwa i gospodarki morskiej zwrócił się do przewodniczącego komisji nadzwyczajnej z wnioskiem o rozważenie odstąpienia od wyrywkowej, fragmentarycznej zmiany przepisu art. 177 ustawy o gospodarce nieruchomościami w projekcie ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów. Mówię tu o zawodzie rzeczoznawcy majątkowego. I mam pytanie: czy komisja zajmowała się tą właśnie kwestią rzeczoznawcy majątkowego? Czy państwo nie rozważali możliwości powrotu do zapisów, które były w przedłożeniu rządowym, zostały przyjęte przez rząd, przez Radę Ministrów? Bo, jak przypomnę, zmiany, które budzą wątpliwości rzeczoznawców majątkowych, środowiska, zostały zaproponowane poprawką wniesioną przez dwóch posłów: pana posła Michała Szczerbę i pana posła Michała Jarosa”. Z kolei Senator Andżelika Możdżanowska z Polskiego Stronnictwa Ludowego zadała pytanie do reprezentującego stronę rządową Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michała Królikowskiego: „Chciałabym dopytać, z czego wynikała tak duża akceptacja rządu, bowiem wiele kwestii, które dziś znajdują się w projekcie ustawy deregulacyjnej, pojawiło się dopiero w trakcie prac komisji nadzwyczajnej. Tam pojawiły się największe zmiany i finalny kształt proponowanych rozwiązań jest dzisiaj całkowicie odmienny od pierwotnych rozwiązań zawartych w projekcie rządowym ustawy deregulacyjnej, tak w odniesieniu do notariatu, jak i rzeczoznawców majątkowych”. Jednak Minister Królikowski skupił się na zawodzie notariusza, pomijając w swojej wypowiedzi zawód rzeczoznawcy majątkowego.

W tym miejscu należy wtrącić, że z zawodem rzeczoznawcy majątkowego problem ma nie tylko Minister Królikowski, który już wielokrotnie unikał jednoznacznych odpowiedzi w tym temacie na różnych etapach prac legislacyjnych, zarówno w Sejmie, jak i w Senacie, pomimo pytań Posłów i Senatorów. Jako swojego rodzaju ciekawostkę można wskazać opinię Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu z dnia 7 maja 2013 r. pt. „Opinia o ustawie o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druk nr 344)”, w której na str. 3-5 wskazano, że nowelizacja odnosi się do 51 zawodów. Wymieniono tam również zawód rzeczoznawcy majątkowego. W opinii tej, charakteryzując przebieg prac legislacyjnych, podano „Sejm uchwalił ustawę na 38. posiedzeniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. Projekt ustawy był przedłożeniem rządowym. Projektem nowelizacji zajmowała się sejmowa Komisja Nadzwyczajna do rozpatrzenia projektów ustaw deregulacyjnych. W dniu 10 grudnia 2012 r. odbyło się wysłuchanie publiczne. W trakcie prac w Sejmie nie zmienił się katalog zawodów, do których odnosi się nowelizacja oraz nie dokonano zmian skutkujących ograniczeniem  projektowanej deregulacji”.

Informacja zawarta w tej Opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu w sposób niezaprzeczalny nie odpowiada faktom. Należy podkreślić, że zakresem projektu rządowego „ustawy deregulacyjnej” objęto 50 enumeratywnie wymienionych zawodów i niezaprzeczalnie nie ma tam zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Poza powszechnie dostępnymi informacjami zawartymi między innymi na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, fakt ten wynika wprost z treści przesłanego przez Radę Ministrów do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (druk nr 806 cz. 1, str. 16 - 18).

 

Wracając do posiedzenia Senatu z dnia 15 maja 2013 roku należy przywołać jeszcze jedną wypowiedź Senator Andżeliki Możdżanowskiej: „Trwające cztery miesiące prace nadzwyczajnej komisji ujawniły wiele zastrzeżeń co do zapisów, które zostały wprowadzone do rządowej wersji projektu, które zostały wprowadzone arbitralnie, wbrew stanowiskom i środowisk zawodowych, i wielu parlamentarzystów. Pan minister tłumaczył, że one były zgodne z wolą parlamentarzystów, ale to, że tak powiem, uaktywnia jeszcze jedną kwestię. A mianowicie czy projekt przygotowany przez rząd był tak słaby, że trzeba było wprowadzić aż tyle poprawek? Uważam, że te poprawki są bardzo poważne, gdyż dotyczą naruszenia interesów państwa i słusznych interesów obywateli. Ja nie kwestionuję samej inicjatywy deregulacji niektórych zawodów, dążę jednak do tego, by poprawić w projekcie ustawy te zapisy, które naruszają zaufanie obywateli do państwa prawa. I dlatego dzisiaj pozwolę sobie złożyć stosowne poprawki w tym zakresie (…). Uważam, że w przypadku rzeczoznawców majątkowych zmiany te doprowadzą do obniżenia wymogów kwalifikacyjnych stawianych kandydatom ubiegającym się o nadanie uprawnień do wykonywania tego zawodu. Ponadto niektóre zmiany są wadliwie zredagowane, co doprowadzi do wewnętrznych sprzeczności w ustawie i uniemożliwi ich wdrożenie w praktyce. Z uwagi na charakter zawodu rzeczoznawcy majątkowego obniżenie wymogów kwalifikacyjnych stawianych osobom wykonujących ten zawód jest szkodliwe dla funkcjonowania państwa i ochrony interesów jego obywateli, w tym dla prawidłowej gospodarki mieniem publicznym. Słuszność tego stwierdzenia uzasadniają cele, dla których dokonuje się wycen nieruchomości. Z tego miejsca chcę tylko ogólnie wskazać na całą sferę działań związanych z odszkodowaniami za utratę mienia spowodowaną nacjonalizacją, wywłaszczeniami, przymusowymi zajęciami, zwrotami nieruchomości, rekompensatami za skutki spowodowane wydawaniem, uchwalaniem przez organy administracji publicznej dokumentów planistycznych, sferę działań związanych z gospodarowaniem nieruchomościami państwowymi i samorządowymi, w tym obrotem mieniem publicznym czy procesami prywatyzacyjnymi i rewindykacyjnymi, a także sferę działań związanych ze świadczeniami publicznymi, polityką kredytową, ubezpieczeniową, opartych na nieruchomościach. W gospodarce rynkowej powiązanie tych spraw z wartościami nieruchomości określonymi przez wysokiej klasy specjalistów, rzeczoznawców majątkowych nie powinno budzić wątpliwości. Chcę wskazać na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który przedstawił swoją ocenę zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Zdaniem Trybunału zawód rzeczoznawcy majątkowego jest zawodem o charakterze zawodu zaufania publicznego, a rzeczoznawcy swoimi usługami służą szerszemu interesowi społecznemu. Zmiany dotyczące zawodu rzeczoznawcy majątkowego nie były zamieszczone w projekcie rządowym. Zostały zgłoszone dopiero na posiedzeniu komisji nadzwyczajnej w Sejmie (…). Na zakończenie podkreślę jeszcze raz: nie jestem przeciwna deregulacji niektórych zawodów, ale jestem przeciwna deregulacji polegającej na pełnym otwarciu wykonywania niektórych zawodów przez osoby nieposiadające odpowiedniego wykształcenia i praktyki zawodowej. Chcę zapytać autorów zmian: kto będzie materialnie odpowiadał za wadliwie sporządzony operat ustalający wartość majątku, błędnie zarządzaną nieruchomość, sprzedaż nieruchomości z wadami czy wadliwie sporządzony akt notarialny? Polacy muszą mieć pewność, gwarancję, że ludzie wykonujący poszczególne zawody są dobrze przygotowani do ich wykonywania, a my mamy zagwarantować najwyższy poziom tych usług. Panie Ministrze, nie chodzi mi o ograniczenie działalności gospodarczej, ale o usunięcie lub skorygowanie w ustawie deregulacyjnej zapisów szkodliwych dla funkcjonowania państwa i dla słusznych interesów jego obywateli”.

 

Jednocześnie Senator Andżelika Możdżanowska zgłosiła poprawki zmierzające do zachowania obecnie obowiązujących zasad uzyskiwania uprawnień zawodowych w zakresie szacowania nieruchomości (poprawki oznaczone w sprawozdaniu Komisji Ustawodawczej, Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji - Druk Nr 344Z numerami 140, 144 i 147). Poprawki te nie zostały jednak przyjęte przez Senat RP w głosowaniu w dniu 16 maja 2013 roku.

 

Jednocześnie Senat przyjął poprawki dotyczące tej części ustawy deregulacyjnej zgłoszone przez Senatora Piotra Zientarskiego z Platformy Obywatelskiej (Przewodniczącego Komisji Ustawodawczej) poparte zarówno przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Michała Królikowskiego, jak i przez połączone komisje (numery poprawek 145 i 148 - Druk Nr 344Z). Zmiany te dotyczą art. 8 pkt 5 lit. c i lit. e ustawy z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmia­nie ustaw regulujących wykonywanie niektó­rych zawodów i odnoszą się do art. 177 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Poniżej zobrazowano wpływ poprawek Senatu na zapisy art. 8 pkt 5 ustawy deregulacyjnej.


5) w art. 177:

(…)

c) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, nie dotyczy osoby, która posiada dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku obejmującym umiejętności dotyczące wyceny nieruchomości, potwierdzone suplementem do dyplomu lub na podstawie zaświadczenia uczelni.”,

„2. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, nie dotyczy osoby, która posiada dyplom ukończenia studiów wyższych na kierunku, którego program umożliwia nabycie wiedzy i umiejętności w zakresie wyceny nieruchomości w takim stopniu, jak program studiów podyplomowych w zakresie wyceny nieruchomości, co potwierdza suplement do dyplomu lub zaświadczenie uczelni.”;

(…)

e) dodaje się ust. 2b–2d w brzmieniu:

„2b. Praktyka zawodowa realizowana przez studentów wlicza się do okresu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, pod warunkiem że jest realizowana na podstawie umowy dotyczącej praktyki zawartej między uczelnią a organizacją zawodową rzeczoznawców majątkowych.

2c. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, nie dotyczy osoby, która posiada udokumentowane dwuletnie doświadczenie zawodowe na stanowisku związanym z wyceną nieruchomości.

2d. Egzamin, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, może być zaliczony na podstawie uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych na kierunku obejmującym wiedzę i umiejętności dotyczące wyceny nieruchomości sprawdzane w postępowaniu kwalifikacyjnym do wykonywania zawodu rzeczoznawcy, realizowanych na podstawie umowy między uczelnią a organizacją zawodową rzeczoznawców majątkowych.”,

e) dodaje się ust. 2b w brzmieniu:

 „2b. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, nie dotyczy osoby, która odbyła praktykę w zakresie wyceny nieruchomości objętą programem studiów w wymiarze jednego semestru, pod warunkiem, że była realizowana na podstawie umowy dotyczącej praktyki zawartej między uczelnią a organizacją zawodową rzeczoznawców majątkowych, lub posiada udokumentowane dwuletnie doświadczenie zawodowe na stanowisku związanym z wyceną nieruchomości.”;

 

W załączeniu prezentujemy opracowanie zawierające zmiany w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r. Nr 102 poz. 651 z późn. zm.) w wersji zgodnej z uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 38. posiedzeniu w dniu 19 kwietnia 2013 r. ustawą o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Druk Senatu Nr 344 z dnia 24 kwietnia 2013 r.) wraz z przyjętymi przez Senat w dniu 16 maja 2013 r. poprawkami (ustalonymi na podstawie sprawozdania stenograficznego /wersja robocza/ z trzydziestego trzeciego posiedzenia ósmej kadencji – dzień drugi – 16 maja 2013 roku oraz sprawozdania Komisji Ustawodawczej, Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji (wraz z zestawieniem wniosków) - Druk Nr 344Z.

 

Polska Federacja Stowarzyszeń Rzeczoznawców Majątkowych będzie w dalszym ciągu monitorować przebieg procedury legislacyjnej dotyczącej uchwalonej w dniu 19 kwietnia 2013 r. ustawy o zmia­nie ustaw regulujących wykonywanie niektó­rych zawodów. W najbliższym czasie uchwała Senatu zawierająca poprawki do tej ustawy trafi z powrotem do Sejmu RP.